ž            بسم الله الرحمن الرحيم

ž            سواد آموزي در قبل از انقلاب اسلامي

ž            -1سازمان تعلیمات اکابراولین سازمانی است که به طور رسمی برای با سواد کردن بزرگسالان در ایران در سال ۱۳۱۵ تاسیس شد. در این دوره با استفاده از فضای مدرسه‌های موجود کلاسهای شبانه برای بزرگسالان تشکیل گردید. فعالیت‌های این سازمان تا زمان اشغال ایران در شهریورماه ۱۳۲۰ ادامه داشت.

ž            -2آموزش سالمندانبه دليل  وقوع جنگ جهاني و جو سياسي آن زمان سواد اموزي در ايران براي 12 سال تعطيل بوده است ( از سال 1320 لغايت 1332) و در سال1332كلاسهاي سواد اموزي بزرگسال با عنوان آموزش سالمندان كار خود را آغاز كرد و با هدايت سازمان يونسكو تا سال 1335 ادامه داشته است .  , و به دليل هزينه هاي سنگين اجرايي متوقف شد .

-3آموزش بزرگسالانسومين سازمان رسمي وابسته به دولت كه مسئوليت سواد آموزي بزرگسالان را در ايران به عهده گرفت در سال 1335 سازمان آموزش بزرگسالان نام گرفت .در اين دوره علاوه بر وزارت فرهنگ وزارت خانه هاي ديگر مثل كشاورزي ، كار ، جنگ ،و سازمان  ها و موسسات  دولتي مانند بنياد خاور نزديك ،پيشاهنگ ، ارتش ، بانك عمران و ... در امر سواد آموزي مشاركت داشته اند .   اما به دليل رشد سريع جمعيت و افزايش درصد بي سوادي نتوانست توفيق چنداني به دست آورد .

ž             -4 سپاه دانش در سال 1341 طرح سپاه دانش به اجرا در آمد و مقررشد عده اي از جوانان ديپلمه دوره سر بازي خود را به آموزش بي سوادان روستاها بپردازند . به اين تر تيب سپاه دانش در دل ارتش براي با سواد كردن كود كان بازمانده از تحصيل  و بزرگسال تاسيس شد . و براي تكميل اين طرح در سال 1347 طرح مشابهي به نام قانون خدمات اجتماعي زنان به تصويب رسيد و بخشي از از بر نامه هاي سواد اموزي زنان  به اجرا گذاشته شد .

ž             5 -كميته ملي  پيكارجهاني با بي سواديدر سال 1343 يعني 2 سال پس از تشكيل سپاه دانش كميته ملي پيكار جهاني با بي سوادي تشكيل شد. اين كميته به موجب اساسنامه  مصوب وظايف و فعاليت هايي را به منظور كاهش بي سوادي در جامعه به عهده گرفت. اين كميته  با توجه به نحوه فعاليت ها به 3دوره ) آزمايشي، دوره گسترش ، دوره واگذاري( تقسيم شد. كه  نزديك به 3 ميليون نفر تحت را پوشش قرار داد كه 1 ميليون نفر موفق به اخذ كار نامه شدند .

ž            6  -جهاد ملي سواد آموزيآخرين سازماني كه قبل از پيروزي انقلاب در ايران تاسيس شد  جهاد ملي سواد آموزي نام داشت. كه در خرداد 1355 شكل گرفت و شعار  اين سازمان اين بود كه تا سال 1366 بي سوادي را ريشه كن مي كند. با پيروزي انقلاب اسلامي اين سازمان نيز مانند ساير سازمانهاي وابسته به رژيم  منحوس  شاهنشاهي منحل گرديد .

       ميزان با سوادي  كشور قبل از انقلاب بر اساس سر شماري عمومي :

      نخستين سر شماري سال1335 نشان مي داد  كه نرخ باسوادي 15 درصد و آمار مندرج در سر شماري سال 1345      28  درصد و در سال 1355 درصد باسوادي به 48 درصد  بود . به عبارت دیگر بیش از نيمي از جمعيت 6 سال و بالاتر ايران بي سواد بودند .

ž             

ž             

ž            تشكيل سازمان نهضت سواد آموزي

ž            پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي كه به حق بايد آن را يك انقلاب فرهنگي عظيم دانست ، مسئله محو پديده شوم بي سوادي مورد توجه انديشمندان و رهبران ارشد سياسي كشور قرار گرفت .در راس اين انديشمندان، حكيم بزرگ و فرزانه حضرت امام  خميني ( ره ) قرار داشت كه پيام تاريخی خود را در هفتم ديماه سال 1358  تحت عنوان  مبارزه ضربتي با بي سوادي  صادر فرمود.  ايشان با ارائه رهنمود هاي بنيادين مبتني بر تبديل فرهنگ وابسته كشور به فرهنگ مستقل و خود كفا ، همه را به مشاركت در اولين مرحله جهاد فرهنگي عظيم يعني محو بي سوادي دعوت كردند .

ž            متن كامل پيام امام به مناسبت تشكيل نهضت سواد آموزي

ž            بسم الله الرحمن الرحیم  ن و القلم و مایسطرون (قرآن كریم)

ž             ملت شریف ایران! شما می دانید كه در رژیم گذشته آنچه كه بر ملت مبارز ایران سایه افكنده بود، علاوه بر دیكتاتوری و ظلم، تبلیغات بی محتوی و هیچ را همه چیز جلوه دادن بود، ملتی كه در همه ابعاد از حوایج اولیه محروم بود وانمود می شد كه در اوج ترقی است. از جمله حوایج اولیه برای هر ملت كه در ردیف بهداشت و مسكن، بلكه مهمتر از آنها است، آموزش برای همگان است.متاسفانه كشور ما وارث ملتی است كه از این نعمت بزرگ در رژیم سابق محروم و اكثر افراد كشور ما از نوشتن و خواندن برخودار نیستند، چه رسد به آموزش عالی. مایه بسی خجلت است كه در كشوری كه مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می كند كه طلب علم را فریضه دانسته است، از نوشتن و خواندن محروم باشد. ما باید در برنامه دراز مدت، فرهنگ وابسته كشورمان را به فرهنگ مستقل و خودكفا تبدیل كنیم و اكنون بدون از دست دادن وقت و بدون تشریفات خسته كننده برای مبارزه با بیسوادی بطور ضربتی و بسیج عمومی قیام كنیم تا انشاء الله در آینده نزدیك، هر كس نوشتن و خواندن ابتدایی را آموخته باشد. برای این امر لازم است تمام بیسوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران با سواد برای یاد دادن بپاخیزید و وزارت آموزش و پرورش با تمام امكانات بپا خیزد و از قرطاس بازی و تشریفات اداری بپرهیزد و برادران و خواهران ایمانی برای رفع این نقیصه دردآور بسیج شوید و ریشه این نقص را از بن بركنید.

ž            تعلیم و تعلم عبادتی است كه خداوند تبارك و تعالی ما را بر آن دعوت فرموده است. ائمه جماعات شهرستانها و روستاها مردم را دعوت نمایند و در مساجد و تكایا، با سوادان نوشتن و خواندن را به خواهران و برادران خود یاد دهند و منتظر اقدامات دولت نباشند و در منازل شخصی، اعضای با سواد خانواده اعضای بیسواد را تعلیم كنند و بیسوادان از این امر سرپیچی نكنند.من از ملت عزیز امید دارم كه با همت والای خود، بدون فوت وقت، ایران را به صورت مدرسه ای درآورند و در هر شب و روز در اوقات بیكاری، یكی دو ساعت را صرف این عمل شریف نمایند.بپا خیزید كه خداوند متعال با شما است. از خداوند تعالی سعادت و سلامت و رفاه ملت شریف را خواستارم.

و السلام علیكم و رحمت الله و بركاته
روح ا… موسوی الخمینی

بخشی از فرمايشات مقام معظم رهبري در خصوص سوادآموزي در جمع فرهنگيان استان فارس:

يك مسئله مهم، مسئله‌ي سوادآموزي است كه بالاخره ما اين غائله ي بيسوادي را بايستي جمع كنيم از كشور، اولاً ديده مي شود كه در برخي از مناطق كشور  بچه هاي در سنين ورود به تعليم – بچه هاي واجب التعليم – به مدارس نمي روند كه اين خيلي چيز خطرناكي است . بسيار چيز بدي است . بايد ترتيبي داده شود كه گذراندن دوره‌ي ابتدایي براي همه الزامي شود . داشتن  گواهينامه ي دوره ابتدائي – حداقل – يك چيز واجب و لازم شمرده شود مثل شناسنامه، مثل گواهي رانندگي، همه بايد اين را داشته باشند. اين خيلي نكته ي مهمي است كه به آن بي توجهي مي شود . اين   بي توجهي ها هم بعضي اوقات موجب سوء استفاده هايي در بعضي از نقاط كشور شده، بچه ها بايد در كانال آموزش و پرورش بيايند و اين دوره را بايد در اينجا بگذرانند، بعد هر كار كنند، جداست : اما اين دوره بايد الزامي شود.

بايد واقعاً مجموعه ي آموزش و پرورش و نهضت سوادآموزي ، بنشينند و يك حدي را معين كنند، حالا  فرض كنيم مثلاً افراد زير سنين پنجاه سال، پنجاه و پنج سال يا شصت سال، اينها را يك مدتي معين كنند، بگويند تا فلان مدت – پنج سال مثلاً- مطلقاً همه بايد در سراسر كشور باسواد شوند. حالا آنهايي كه بالاتر از اين سنين هستند، با الزامات و اهتمام كمتري به آنها پرداخته شود ، نه اينكه به كلي رها شوند: اما مجموعه ي كساني كه در سنين زير پنجاه يا زير پنجاه و پنج سال هستند، از زن و مرد، حتما باسواد شوند، تا ما ديگر در كشور بيسواد به اين معنا نداشته باشيم.

ž            اساسنامه‌ نهضت‌ سوادآموزي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌

ž            اساسنامه نهضت سواد آموزي مشتمل بر 8 ماده و شش تبصره در جلسه روز پنجشنبه سوم خرداد 1363 در مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 63/3/20  به تائيد شوراي نگهبان رسيده است .

ž             

شوراي عالي انقلاب فرهنگي

سياست هاي سوادآموزي      :          مصوب جلسة 595 مورخ 21/9/85 شوراي عالي انقلاب فرهنگي

    با الهام از فرمان تاريخي حضرت امام خميني (ره) در دي ماه سال 1358مبني بر بسيج همگاني براي مبارزة با بيسوادي، رهنمودهاي مقام معظم رهبري، جهت گيريهاي سند ملي چشم انداز بيست سالة جمهوري اسلامي ايران، سياست هاي فرهنگي و آموزشي ملحوظ در قانون و اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي كشور و به منظور تحقق باسوادي كامل در كشور از طريق اجراي برنامة راهبردي سوادآموزي، شوراي عالي انقلاب فرهنگي سياست هاي سوادآموزي را به شرح ذيل تصويب نمود:

ماده 1- وزارت آموزش و پرورش، با هدف «انسداد ورودي بي سوادي» از طريق افزايش «نرخ جذب خالص كودكان 6 ساله» و «پوشش واقعي كامل لازم التعليمان» موظف است، انعطاف و نوآوريهاي لازم را در روشها، ضوابط آموزشي، روندها و رويه هاي اداري صورت دهد و حسب ضرورت در مناطق روستايي كم جمعيت و عشايري كه تشكيل كلاس كمتر از حد نصاب مقرون به صرفه نيست ، از شيوة خريد خدمات آموزشي از اشخاص حقيقي و حقوقي واجد شرايط،بهره گيرد.

ماده 2- سازمان نهضت سوادآموزي به منظور شتاب بخشيدن به روند سوادآموزي در كشور موظف است :

2-1- برنامه راهبردي سوادآموزي موضوع اين مصوبه را با هماهنگي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور تهيه نمايد، اين برنامه مطابق سياست هاي مورد نظر شوراي عالي پشتيباني سوادآموزي كشور و در چارچوب برنامه هاي مصوب ستاد سوادآموزي استان ( موضوع بند 3 اين مصوبه) عملياتي مي شود.

2-2- سوادآموزي را با رويكرد تشويقي و با اولويت در استانهايي كه درصد باسوادي پايين تر از ميانگين كشوري است و همچنين پنج استاني كه بالاترين فراواني (قدر مطلق) بي سواد در كشور را دارند، به بي سوادان عرضه كند.

3-2- راهكارها و ضوابط تشويق بي سوادان به امر سوادآموزي و الزامات مناسب براي فراهم شدن زمينه هاي جذب هر چه بيشتر آنان به اين امر را تهيه و براي تصويب به هيأت وزيران ارائه نمايد.

4-2- به منظور رعايت اصول ياددهي- يادگيري و تثبيت سواد بزرگسالان، نسبت به اصلاح روندها و شيوه هاي جاري سوادآموزي اقدام و دوره ها، محتوا و روشهاي متنوع خاص برنامة راهبردي را تهيه نمايد.

5-2- با بهره گيري از همة ظرفيت هاي موجود در دستگاههاي اجرايي و نهادهاي اجتماعي دولتي و غير دولتي ، ارائه  خدمات سوادآموزي را راهبري كند و تدريجاً از مباشرت و تصدي مستقيم امر سوادآموزي، به مديريت فرآيند سوادآموزي روي آورد .

6-2- با اجراي برنامة راهبردي سوادآموزي تا پايان برنامة چهارم توسعه باسوادي كامل گروه سني 29-10 سال و تا پايان برنامة پنج سالة پنجم توسعه ، باسوادي كامل گروه سني 49 -10 سال را محقق سازد.

ماده 3- به منظور فراهم ساختن زمينه هاي اجرايي برنامة راهبردي سوادآموزي ، در مركز هر استان ستادي مركب از استاندار(رئيس ستاد)، رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي استان، امام جمعه مركز استان، رئيس سازمان آموزش و پرورش استان (دبيرستاد) ، رئيس دانشگاه علوم پزشكي مركز استان، مدير مركز صدا و سيماي استان، رئيس سازمان جهاد و كشاورزي استان ، مدير كل كار و امور اجتماعي استان، رئيس سازمان جهاد و كشاورزي استان، مدير كل كار و امور اجتماعي استان، مدير كل امور عشاير استان، مدير نهضت سوادآموزي استان و با مسئوليت استاندار تشكيل مي گردد. اين ستاد حداقل سالي يكبار تشكيل جلسه داده ضمن سياستگذاري منطقه اي و پشتيباني لازم، بر حسن اجراي برنامه سوادآموزي نظارت مي نمايد.

ماده 4- صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران مكلف است، با فرهنگ سازي مناسب برا جذب بي سوادان و اجراي آموزش هاي سوادآموزي از طريق شبكه هاي راديو- تلويزيوني مربوط، همكاري لازم را در اجراي اين برنامه معمول دارد.

ماده 5- سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور موظف است، براي اجراي اين مصوبه، همه ساله اعتبارات لازم را براي «انسداد ورودي بي سواد» و توسعه « برنامة آموزش براي همه» و اجراي «برنامة راهبردي سوادآموزي» در قوانين بودجه ساليانه اعمال نمايد.

ماده 6-  كلية وزارتخانه ها، مؤسسات ، شركتها و سازمانهاي دولتي ، حسب اعلام وزارت آموزش و پرورش و سازمان نهضت سوادآموزي موظفند اهتمام و همكاري لازم را براي اجراي اين مصوبه به عمل آورند.

ماده 7- سازمان مديريت مديريت و برنامه ريزي كشور مكلف است، شاخص فعاليت سوادآموزي كاركنان را در ملاكهاي ارزيابي درون دستگاهي و انتخاب دستگاه هاي اجرايي برتر در جشنوارة شهيد رجايي لحاظ نمايد.

ماده 8- وزارت آموزش و پرورش مي بايست حسب ضرورت پيش نويس لوايح لازم را براي رفع موانع اجرايي اين مصوبه تهيه و تنظيم و به هيأت دولت ارائه نمايد تا پس از تصويب براي سير مراحل قانونگذاري به مجلس شوراي اسلامي ارسال شود.

ماده 9- سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور موظف است، مأموريت ها ، وظايف و ساختار تشكيلاتي سازمان نهضت سوادآموزي را متناسب با سياست هاي موضوع اين مصوبة، با رعايت قوانين موجود و با رويكرد تقويت بخش غير دولتي مورد بازنگري و اصلاح قرار دهد.

ماده 10- وزرا و استانداران مي بايست گزارش اقدامات خود در خصوص اجراي مفاد اين مصوبه را هر شش ماه يك بار به هيأت وزيران ارائه كنند.

ماده 11- وزارت آموزش و پرورش موظف است همه ساله گزارشي از نحوة اجراي مفاد و الزامات اين مصوبه را به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارائه نمايد.

ماده 12- سياست هاي سوادآموزي در 12 ماده در جلسة 595 مورخ 21/9/85 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد.

محمود احمدي نژاد

رئيس جمهور و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي

ž            نظام آموزشي در سواد آموزی

ž             از بدو تاسيس تا سال 1368  فقط مقدماتي و تكميلي بوده و بعد از آن دوره پاياني و پنجم بزرگسال اضافه و تا سال 1389 ادامه داشته است .   و برابر مصوبه هشتصد و سي و سومين جلسه شوراي آموزش و پرورش در تاريخ9/11/89 ساختار آموزشي مرحله اول آموزش بزرگسال شامل سه دوره : 1- سواد آموزي2- دوره تحكيم سواد 3- دوره انتقال تغيير يافت .

ž             دوره سواد آموزي: دوره اي است كه به منظور دستيابي افراد بزرگسال به حداقل سواد طراحي و اجرا مي شود. فردي مي تواند در دوره سواد آموزي ثبت نام و ادارمه تحصيل دهد كه داراي شرايط زير باشد :

ž            1- در زمان ثبت نام 10 سال تمام سن داشته باشد 2-بي سواد باشد .3-داراي كارنامه قبولي اول يا دوم ابتدايي ، مقدماتي يا مردودي تكميلي و يا سوم ابتدايي باشد .و مدت آموزش  دوره سواد آموزي حداقل 400 ساعت و حداكثر 550 ساعت مي باشد .

ž             دوره تحكيم سواد: دوره اي  است كه فرصت استمرار و پايداري آموخته ها و كاربرد آن را براي كساني كه دوره سواد آموزي را گذارنده اند و تمايل به ادامه تحصيل ندارند فراهم مي سازد .

ž             شرايط ثبت نام در دوره تحكيم :

ž            1-قبول شدگان دوره سواد آموزي ، تكميلي نهضت و پايه سوم ابتدايي مي توانند در اين دوره ثبت نام نمايند .

ž            2- سواد آموزان و دانش آموزان در حال تحصيل مجاز به شركت در دوره ي تحكيم نمي باشند .

بر نامه آموزش دوره تحكيم 200 ساعته مشتمل بر 70 ساعت حضوري و 130 ساعت غير حضوري به طور پيوسته و همزمان با اهداف تثبيت مهارت خواندن و نوشتن ، برقراري ار تباط بين سواد و مهارتهاي اساسي زندگي و زمينه سازي يادگيري مادام العمر و... در طول 5 ماه انجام مي گيرد .

 دوره تحكيم بصورت كلاسي با حداقل 10 نفر و حداكثر 25 نفر فراگير اجرا مي شود .

دوره انتقال: دوره اي  است كه فرصت ادامه تحصيل را براي كساني كه دوره سواد آموزي را گذارنده اند يا كساني فاقد شرايط ادامه تحصيل در نظام آموزش و پرورش رسمي هستند، فراهم مي سازد.

ž            شرايط و مقررات ثبت نام :

ž            * فردي مي تواند در دوره ي انتقال  ثبت نام نمايد كه داراي كارنامه قبولي دوره ي سواد آموزي ، تكميلي ، پاياني ، سوم ، چهارم و مردودي پنجم ابتدايي باشد .

ž            بر نامه آموزش دوره ي انتقال : دوره ي انتقال شامل 800 ساعت آموزشي است كه 200 ساعت آن به صورت غير حضوري و 600 ساعت آن حضوري به شكل كلاس انجام مي شود .

وضعيت   فعلی سواد آموزي در استان مازندران  بر اساس  آخرین سر شماری عمومی  سال 1390

بر اساس آمار سرشماری  سال 90 استان مازندران   با 7/95 در صد میزان باسوادی رتبه نخست  باسوادی کشور را را در گروه سنی 49-10 به خود اختصاص  داده  است و همچنین  در گروه سنی 6 سال و بالاتر با 7/85 درصد  ( بالاتر از میانگین کشوری ) رتبه هشتم کشور را دارااست .

        لذا به استناد سر شماری 90 تعداد 76503 نفر بیسواد در گروه هدف ( زیر 50 سال )  در استان مازندران  استخراج شده است . که با در نظر گرفتن  حجم فعالیت هاو عملکرد استان  در سال های 90و 91  ،  تعداد 25780 نفر از گروه  هدف خارج    ( باسواد شدند ) و  تا کنون 21302 نفر بیسواد در استان  مورد تائید  سازمان واقع شد که  حدود 80 درصد آن از اهداف کمی  دوره سواد آموزی  سال جاری ( 91)  پیش بینی  و به شهر ستان ها و مناطق  استان ابلاغ شده است .

 نحوه فعالیت  سواد آموزی

با توجه به استخدام تمامی  آموزشیاران  در آموزش و پرورش فعالیت های سواد آموزی در2 بخش  برون سپاری و معلمین آموزش و پرورش صورت می گیرد   بخش واگذاری ( برون سپاری) از طریق موسسات غیر دولتی توسط آموزش دهندگان واجد الشرایط به دو صورت  انجام می گیرد :

الف : بصورت داوطلبانه          ب :  با عقد قرارداد به ازای هر قبولی به تناسب نوع دوره  بشرح جدول پاداش  پرداخت می گردد :

 توضیح : دوره های انتقال و تحکیم با حداقل 10 نفر سواد آموز یا فراگیر بصورت کلاسی قابل اجرا است .

  شرایط آموزش دهنده : علاقه مند به آموزش و داوطلب همکاری باشد . از حسن شهرت لازم بر خوردار باشد . توانایی بر قراری ار تباط با مخاطبان را داشته باشند . از سلامت جسمی و روانی بر خوردار باشد .دانش و اگاهی لازم را داشته باشد . تبصره : دارندگان مدرک تحصیلی دانشگاهی ، به عنوان آموزش دهنده اولویت دارند .

ب: معلمین ، همکاران  شاغل و بازنشسته در صورت  رعایت  حد نصاب کلاسی بصورت حق التدریس و در غیر اینصورت بصورت سرانه ای بشرح جدول فوق  پاداش پرداخت خواهد شد .

آشنایی با بخش مالی و قراردادهای قانونی

 انجام امور مالی در برون سپاری ، یک مسئله کلیدی به شمار می رود پرداخت هزینه فعالیت های قابل واگذاری به بخش غیر دولتی به صورت سرانه ای که تعیین و تصویب آن به استناد بند "ج" ماده 5 آئیین نامه اجرایی ماده 24 قانون مدیریت خدمات کشوری از وظایف اصلی کارگروه کاهش تصدی های دولت در دستگاه های اجرایی بوده و بر اساس موقعیت جغرافیائی ، نوع فعالیت ، میزان محرومین مناطق و کمیت و کیفیت خدمات به متقاضیان تعیین می گردد .

 توجه: بکار  گیری هرگونه نیروی انسانی که متضمن تعهدی برای استخدام یا بیمه باشد ممنوع است .

 آموزش دهنده  ها  صرفا"در قبال در یافت پاداش قبولی انجام وظیفه می نمایند و مبلغ سرانه در هر نیمه و هر سال متفاوت است ودر قرارداد طرفین توافق می شود به عبارتی برای این افراد حق الزحمه ماهانه و سنوات خدمت داده نمی شود .

ž             

ž             

ž             

ž             تعاريف و مفاهيم :

 آموزشيار : فردي است كه برابر ضوابط سواد آموزي مسئوليت جذب ، ثبت نام و آموزش بي سوادان و كم سوادان را بر عهده دارد .

با سواد : فردي است كه مي تواند متن ساده اي را بخواند و بنويسد ، خواه مدرك رسمي داشته باشد يا نداشته باشد .

ž            كم سواد : فردي است غير محصل كه داراي مدرك تحصيلي حداقل سوم ابتدايي ( يا معادل ) و حداكثر پايان دوره ابتدايي باشد .

ž            بزرگسال بي سواد: فردي است با سن بالاتر از 10 سال تمام از حداقل سواد بهره  مند نمي باشد .

ž             سواد آموز : فردي است بي سواد يا كم سواد با سن بيش از 10 سال   كه امكان تحصيل در نظام آموزش و پرورش رسمي را ندارد و برابر ضوابط در يكي از دوره هاي سواد آموزي ثبت نام مي نمايد .

ž             فراگير: فردي است كم سواد كه امكان تحصيل در دوره هاي سواد آموزي را ندارد و براي تثبيت و كاربردي كردن آموخته هاي خود در بر نامه هاي آموزش مداوم و تحكيم سواد كه بيشتر جنبه مطالعاتي و آگاه سازي دارد بدون اخذ مدرك تحصيلي شركت مي نمايد .

ž               آموزش دهنده: شخص حقیقی یا حقوقی واجد شرایطی است که به صورت داوطلبانه یا در قبال در یافت حق الزحمه مسئولیت جذب ، ثبت نام و آموزش سواد را در چارچوب ضوابط سازمان نهضت سواد آموزی بر عهده دارد

ž            موفقيت ها افتخارات نهضت سواد آموزي از بدو تاسیس :

ž            1-ديپلم افتخار و جايزه نوما در سال1369  از سوي سازمان جهاني يونسكو2-نشان افتخار در سال1373  3-جايزه مالكوم آديسه شيا در سال    1378    4-جايزه سواد آموزي نوما در سال 1379     5- جايزه آيسسكو درسال1382

مهمتر از آن افزايش ميزان  باسوادي و كاهش اختلاف باسوادي زنان نسبت به مردان و روستائيان نسبت  به شهر نشينان بوده است. آمار کلی نرخ باسوادی در ایران طی سال‌های ۱۳۳۵-۱۳۹۰ درگروه سني 6 سال و بالاتر

  سال ۱۳۳۵ : ۱۵ درصد    سال ۱۳۴۵ : ۲۸ درصد    سال ۱۳۵۵ : ۴8 درصد  سال ۱۳۶۵ : ۶۱ درصد سال ۱۳۷۵ : ۷۵ درصد

  سال ۱۳۸۵ : ۸۴ درصد     سال ۱۳۹۰ : ۹۱ درصد

معاونت سواد آموزی  اداره کل آموزش و پرورش مازندران